ปลานิลจัดเป็นปลาน้ำจืดที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจสูง สามารถเลี้ยงได้ในทุกสภาพ การเพาะเลี้ยง ระยะเวลา 1 ปีมีอัตราการเติบโตถึงขนาด 500 กรัม ที่สำคัญรสชาติดี มีผู้นิยมบริโภคกันอย่างมาก ขนาดปลาที่ตลาดต้องการจะมีน้ำหนักตัวละ 200-300 กรัม
จากคุณสมบัติของปลานิลซึ่งเลี้ยงง่าย เจริญเติบโตเร็ว และตลาดมีความต้องการต่อเนื่องทำให้เกษตรกรหลายคนสนใจหันมาเพาะเลี้ยงปลานิลเพื่อ ก า ร ค้ า บางรายที่ประสบความสำเร็จสร้าง ร า ย ไ ด้ เกินกว่าหลักแสนต่อเดือน บางทีมี ร า ย ไ ด้ เกินกว่าหลักล้านต่อปี
ทั้งนี้หากใครที่สนใจจะเลี้ยงปลานิล แนะนำว่าควรศึกษาวิธีการเลี้ยงให้เข้าใจ แม้ว่าจะเป็นปลาที่ ร า ค า ดีตลาดต้องการแต่ก็จำเป็นต้องใช้ ต้ น ทุ น ในการเลี้ยงสูง โดยเฉพาะ ค่ า อาหาร ยังไม่รวมถึงการบริหารจัดการเรื่องโรคต่างๆ อย่างไรก็ดี
ทางเรามีแนวทางเบื้องต้นสำหรับคนสนใจให้ลองศึกษาดูก่อน แล้วค่อยไปต่อยอดเรียนรู้จากผู้มีประสบการณ์เลี้ยงจริงที่จะช่วยอธิบายให้เห็นภาพได้ชัดเจนยิ่งกว่า
เทคนิคการเตรียมบ่อ
บ่อเลี้ยงปลานิลควรมีความลึกอย่างน้อย 1 เมตร หากเป็นบ่อเก่าให้สูบน้้าออกจากบ่อ กำจัดวัชพืช และโรยปูนขาวให้ ทั่วบ่อ ในอัตรา 1 กิโลกรัมต่อ 30 ตารางเมตร (ประมาณ 60กิโลกรัม/ไร่) เพื่อปรับสภาพบ่อ และตากบ่อเป็นเวลา 1 สัปดาห์หลังจากนั้น จึงปล่อยน้้าเข้าบ่อเพื่อทำการเลี้ยงปลา
เกษตรกรควรใส่ปุ๋ยคอกในอัตรา 50 กิโลกรัม/ไร่/สัปดาห์ เพื่อเป็นการสร้างอาหารธรรมชาติ เพื่อช่วยประหยัด ต้ น ทุ น ค่ า อาหารปลาหากต้องการเลี้ยงปลาในกระชัง ให้กางกระชังตามขนาดที่เหมาะสมกับบ่อเลี้ยงปลา สำหรับบ่อเลี้ยงปลาที่อยู่ห่างไกลจากชุมชนควรสร้างตาข่ายกั้นขอบบ่อเพื่อป้องกันศัตรูของปลา
การคัดเลือกพ่อแม่พันธุ์สำหรับเพาะเลี้ยง
การคัดเลือกพ่อแม่ปลานิล ให้สังเกตลักษณะภายนอกของปลาที่ปราศจากบาดแผล พ่อแม่ปลาที่พร้อมจะวางไข่นั้นสังเกตได้จากอวัยวะเพศถ้าเป็นปลาตัวเมีย จะมีสีชมพูแดงเรื่อ ส่วนปลาตัวผู้สังเกตได้จากสีของตัวปลาที่เข้มสดใส ขนาดของปลาตัวผู้และตัวเมียควรมีขนาดไล่เลี่ยกันคือ มีความยาวตั้งแต่ 15-25 ซม. น้ำหนักตั้งแต่ 150-200 กรัม
สำหรับอัตราส่วนในการพ่อแม่พันธุ์ประมาณไร่ละ 400 ตัว และควรปล่อยอัตราส่วนพ่อปลา 2 ตัว แม่ปลา 3 ตัว เพื่อโอกาสในการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติที่มากขึ้น
การให้อาหารปลานิลในบ่อ
การเลี้ยงปลานิลจำเป็นต้องให้อาหารสมทบหรืออาหารผสม ได้แก่ ปลายข้าว สาหร่าย รำละเอียดในอัตราส่วน 1:2:3 โดยให้อาหารดังกล่าวแก่พ่อแม่ปลานิลประมาณ 2% ของน้ำหนักตัว
ส่วนปุ๋ยคอกแห้งก็ต้องใส่ในอัตราส่วนประมาณ 100-200 กก./ไร่/เดือน เพื่อเป็นการเพิ่มพูนอาหารธรรมชาติในบ่อ ได้แก่ พืชน้ำขนาดเล็ก ไรน้ำและตัวอ่อน อันจะเป็นประโยชน์ต่อลูกปลานิลวัยอ่อน
การให้อาหารปลานิลจึงถือเป็น ต้ น ทุ น หลักของเกษตรกร ส่วนใหญ่ที่ใช้กันเช่น รำข้าว ผสมกับปลาป่น กากถั่ว และวิตามิน นอกจากนี้ยังมีแหนเป็ด และสาหร่าย ก็สามารถใช้เป็นอาหารเสริมแก่ปลานิลได้อย่างดีเช่นกัน
ระยะเวลาในการเติบโตและผลผลิต
ปลานิลเป็นปลาที่มีการเจริญเติบโตเร็ว เมื่อได้รับการเลี้ยงดูอย่างถูกต้องจะมีขนาดเฉลี่ย 500 กรัมในเวลา 1 ปี ผลผลิตไม่น้อยกว่า 500 กก./ไร่/ปี ซึ่งระยะเวลาในการจับ จำ ห น่ า ย ขึ้นอยู่กับขนาดของปลานิลและความต้องการของตลาด
โดยทั่วไปหากเป็นปลานิลในบ่อรุ่นเดียวกันจะใช้เวลาประมาณ 1 ปี จึงจะจับ จำ ห น่ า ย ร า ค า ของปลานิลถ้าเป็นไซด์ขนาด 0.7-1.2 กิโลกรัม ร า ค า ประมาณกิโลกรัมละ 65 บาท ( ร า ค า ขึ้นอยู่กับแต่ละพื้นที่ด้วย)
หากคำนวณ ต้ น ทุ น โดยเฉลี่ยต่อบ่อจากเกษตรที่ประสบความสำเร็จให้ตัวเลขคร่าวๆ ว่าหากเป็นการเลี้ยงประมาณ 6 เดือนแล้วจับ ข า ย ได้ปลาน้ำหนักประมาณ 800 กรัมขึ้นไป ต้ น ทุ น ในการเลี้ยงต่อ 1 บ่อจะอยู่ประมาณ 30,000 บ า ท
แต่ก็สามารถ ข า ย มี ร า ย ไ ด้ ต่อบ่อ 40,000 -50,000 บ า ท ต้นทุนส่วนใหญ่คือ ค่ า อาหารซึ่งเกษตรกรที่มีความชำนาญก็จะมีวิธีทำสูตรอาหารที่ ป ร ะ ห ยั ด มากขึ้น ทำให้มี กำ ไ ร จากการ ล ง ทุ น มากขึ้นเช่นกัน
อย่างไรก็ดีการเลี้ยงปลานิลแม้ภาพรวมจะดูว่าเป็นอาชีพที่น่าสนใจแต่สำหรับคนที่ไม่เคยเลี้ยงไม่มีประสบการณ์ ต้องบอกเลยว่ายากพอสมควร เพราะเราต้องบริหารจัดการเรื่องโรคต่างๆ ให้ปลามีสุขภาพแข็งแรง รวมถึงบริหารจัดการเรื่อง ต้ น ทุ น อาหารที่ต้องทำให้ปลาโตไว ข า ย ได้ ร า ค า
สำหรับคนที่สนใจจะเลี้ยง แนะนำว่าให้ปรึกษากับกรมประมงที่ปัจจุบันเขามีปลานิลแปลงเพศที่ทำให้เลี้ยงง่ายและ ข า ย ได้ ร า ค า หรือจะพูดคุยเรียนรู้กับเกษตกรที่ประสบความสำเร็จ ซึ่งมีอยู่มากมายในเมืองไทย และลองเริ่มเลี้ยงจากจำนวนน้อยๆ แล้วค่อยต่อยอดให้มากขึ้น จะเพิ่มโอกาสสำเร็จได้มากกว่า
ขอบคุณข้อมูล : thaismescenter.com
